Kardiyovasküler Hastalıklar (KVH) yani kalp-damar hastalıkları, dünya genelinde ölümlerin en sık nedenidir.
Her yıl yaklaşık olarak 17.5 Milyon insan ( tüm ölümlerin %31’i) KVH’dan ölmektedir. (1) Bu ölümlerin de yaklaşık 7.5 milyon’u Koroner Kalp Hastalığına, 6,2 milyonu ise Beyin Damar Hatalığına (inme, strok) bağlıdır. (2).
Koroner Damar Hastalıkları ve İnme başta olmak üzere, KVH’dan ölümlerin 2030 yılında 23 Milyona ulaşması öngörülmektedir. (1-3) Bulaşıcı hastalıklardan ölümler ve anne çocuk ölümleri alınan tedbirlerle giderek azalmaktayken, sigara kullanımı, sağlıksız beslenme, obezite, fiziksel inaktivite, yüksek kan basıncı (hipertansiyon), yüksek kan yağları ve diyabet gibi risk faktörlerinden kaynaklanan KVH, ölüm nedenleri arasında tek lider olma pozisyonunu her geçen gün kuvvetlendirmektedir.(3)
Yüksek kan basıncı (hipertasniyon) ise her yıl 9.4 milyon ölüme sebep olmaktadır. (4) İnme nedeniyle olan ölümlerin %51’i ve koroner damar hastalıkları nedeniyle ölümlerin ise %45’i de hipertansiyon nedeniyle olmaktadır. (5)
KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR NELERDİR ?
Kardiyovasküler hastalıklar (KVH) deyimi, kalp ve kan damarlarının hastalıklarını ifade eder. Bu hastalıklar:
1.) Koroner Damar Hastalıkları (Koroner Kalp Hastalığı); kalp kasını besleyen damarların kısmi ya da tam tıkanıklığıyla oluşan hastalıklardır.
2.) Beyin Damar Hastalıkları: Beyni besleyen kan damarlarının hastalıklarıdır.
3.) Periferik Damar Hastalıkları: Kolları ve bacakları besleyen kan damarlarının hastalıkları
4.) Romatizmal Kalp Hastalığı : Bademcik enfeksiyonuna (tonsillit) neden olan Streptokok adlı bakterilerin neden olduğu kalp kapaklarının ve kaslarının etkilendiği hastalıklardır.
5.) Konjenital Kalp Hastalıkları: Kalbin, doğumda mevcut olan yapısal bozukluklarıdır.
6.) Derin Ven Trombozu ve Pulmoner Emboli : Bacak toplar damarlarında (“ven”lerde) oluşan kan pıhtıları ve bunların kalp ve akciğere taşınması ile oluşan hastalıklardır.
KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR ?
Kalp hastalıkları ve inme için en önemli davranışsal risk faktörleri, sağlıksız beslenme, fiziksel inaktivite (hareketsiz yaşam), sigara ve alkol kullanımıdır. Bu yaşam tarzını ilgilendiren davranışsal risk faktörleri koroner damar hastalıkları ve beyin damar hastalıklarının %80’inden sorumludur.(1)
Bu olumsuz yaşam tarzı ve alışkanlıkların etkileri, bireylerde, yüksek kan basıncı (hipertansiyon), kan şekeri (diyabet, şeker hastalığı), kolesterol (hiperlipidemi) ve aşırı kilo (obezite) olarak karşımıza çkar. Bu “ara risk faktörleri”nin varlığı ise kalp krizi, inme, kalp yetersizliği ve diğer kardiyovasküler hastalıkların gelişiminin işaretçileri olarak kabul edilir.
Tütün ve alkol kullanımının bırakılması, diyetteki tuz miktarının azaltılması, meyve-sebze tüketimi ve düzenli fiziksel aktivite kardiyovasküler riski azaltır. Hipertansiyon, Diyabet ve Hiperlipidemiden (kolesterol yüksekliği) korunmak ve varsa tedavi edilmesi kardiyovasküler riski önemli ölçüde azaltır.
İnsanların sağlıklı yaşam tarzına adapte olabilmeleri ve sürdürebilmeleri için uygun ortamlar yaratan ve tedbirler alan sağlık politikaları da, tolumsal kardiyovasküler riskin azaltılmasında son derece önemlidir.
Bir de kardiyovasküler hastalıkların “altta yatan belirleyicileri” ya da kardiyovasküler hastalıkların“nedenlerinin nedenleri”olarak adlandırabileceğimiz faktörler vardır ; küreselleşme, kentleşme ve nüfusun yaşlanması.
Kardiyovasküler hastalıkların diğer belirleyicileri ise; stres, yoksulluk ve genetik faktörlerdir.
KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLARIN YAYGIN BELİRTİLERİ
İnsanı kalp krizine ya da inmeye götüren, sorumlu damar hastalığın sıklıkla önceden hiçbir belirtisi olmaz. Bir kalp krizi ya da inme hastalığın ilk yansıması olarak karşımıza çıkabilir.
Kalp Krizi Belirtileri
• Göğüs ortasında ağrı, baskı, yanma ya da rahatsızlık hissi
• Kollarda, sol omuzda, dirsekte, alt çene ya da sırtta ağrı ya da rahatsızlık hissi
• İlave olarak nefes darlığı, fenalık hissi, bulantı-kusma, soğuk terleme, solukluk ya da kafada sersemlik hissi de sıklıkla tabloya eşlik edebilir.
İnme (Felç) Belirtileri
• İnmenin en sık belirtisi; yüzde, kol ya da bacaklarda, özellikle de vücudun bir yarısında, ani başlayan güçsüzlüktür. Diğer belirtiler ise, ani gelişen;
o Özellikle vücudun bir tarafında yüz, kol ya da bacakta uyuşma
o Bilinç değişiklikleri, konuşmada ya da konuşulanları anlamada zorluk ve bozulma,
o Bir ya da her iki gözde görme bozuklukları
o Yürüme güçlüğü, başdönmesi, denge ve koordinasyon bozukluğu
o Nedeni bilinmeyen başağrısı
o Bayılma ve bilinç kaybı
ROMATİZMAL KALP HASTALIĞI NEDİR?
Genellikle çocuklarda Streptokok cinsi bakterilerin yaptığı bademcik enfeksiyonu (tonsillit) sonrasında gelişen “Romatizmal Ateş”olarak adlandırılan durumun, kalp kapakları ve kaslarını etkilemesi, hasarlandırması, bozması sonucu gelişen hastalıklar grubuna Romatizmal Kalp Hastalıkları denir.
Çoğunlukla sosyo-ekonomik düzeyi düşük olduğu ülkelerdeki çocuklar etkilenmektedir.
Kardiyovasküler hastalıklardan olan ölümlerin, %42’sinden Koroner Damar Hastalıkları, %34’ünden Beyin Damar Hastalıkları sorumlu iken, Romatizmal Kalp Hastalıkları %2’sinden sorumludur. (2)
Romatizmal Kalp Hastalığı Belirtileri:
• Nefes darlığı, çarpıntı, düzensiz kalp atımları, göğüs ağrısı, bayılma
Romatizmal Ateş belirtileri ise;
• Ateş, eklem ağrıları ve şişmesi, bulantı, mide ağrıları ve kusma
Tedavisi:
• Streptokokların yaptığı boğaz enfeksiyonlarının Penisilin ile erken tedavisi ile romatizmal ateş engellenebilir.
• Uzun süreli Penisilin tedavisi ile Romatizmal Ateş tedavi edilebilir
• Düzenli aralıklarla, uzun etkili depo Penisilin iğneleri ile tekrarlama ihtimali olan Romatizmal Ateş atakları engellenebilir.
